Ομιλία στο ΕΒΕΠ – Μάρτιος 2017
Ο ΦΟΒΟΣ για ρίσκο είναι ο βασικός λόγος που κρατάει πίσω την γυναικεία επιχειρηματικότητα!!!
Διαβάστε τα βασικά σημεία της ομιλίας
Είναι αλήθεια πως εν μέσω της κρίσης, η προσοχή όλων στρέφεται μακριά από ζητήματα ισότητας. Φαντάζουν ίσως πολυτέλεια μπροστά στην ανάγκη εξόδου της χώρας από την ύφεση. Κι όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κρίση βιώνεται διαφορετικά από τα δύο φύλα και όπως όλα δείχνουν οι γυναίκες υφίστανται δυσανάλογα τις επιπτώσεις της.
Σίγουρα, η γυναίκα του σήμερα είναι παρούσα σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου, κοινωνικού και οικονομικού στίβου. Έχοντας ξεφύγει από τον στενό πλαίσιο της οικογένειας, βάζει τη δική της διακριτή σφραγίδα στο δημόσιο βίο. Έχει λόγο, έχει άποψη, και χαράσσει τη δική της πορεία όντας πλέον κυρίαρχη του εαυτού της.
Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούμε ακόμα να πούμε πως δεν υφίστανται διακρίσεις ή πως δεν αναπαράγονται στερεότυπα.
Έχουμε δρόμο να διανύσουμε και να διαπεράσουμε αυτό το «γυάλινο ταβάνι» που στέκεται εμπόδιο εξέλιξης, σε πολλές περιπτώσεις.
Κάποιος που ακούει για πρώτη φορά το αίτημα αυτό το συσχετίζει πρωτίστως με ένα ηθικό αίτημα. Οι γυναίκες είναι το 52% του πληθυσμού άρα δικαιούνται να έχουν μια αναλογικότερη συμμετοχή. Ναι, αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Οι γυναίκες αποτελούν ένα πολύτιμο παραγωγικό συντελεστή. Μελέτες σε ευρωπαϊκό επίπεδο συνηγορούν πως η εξάλειψη των ανισοτήτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ σε ποσοστό τουλάχιστον 15%. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δεξιότητες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εταιρική διακυβέρνηση και μάλιστα σε συνθήκες που αφορούν σε σημαντικό βαθμό τη διαχείριση κινδύνων.
Το γεγονός αυτό μας οδηγεί και στη «μεγάλη εικόνα» που αφορά στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, ανεξαρτήτως φύλλου. Παρόλο που έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, οι δείκτες απασχόλησης και δραστηριότητας θα πρέπει να φτάσουν στο 75%, στόχο τον οποίο έχει θέσει η στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση του ανθρώπινου δυναμικού των ευρωπαϊκών χωρών, ανεξαρτήτως φύλου.
Αυτή η επιδιωκόμενη αύξηση αποτελεί προαπαιτούμενο για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού στην Ευρώπη.
Αλλά αυτό δεν θα γίνει με κάποιο μαγικό τρόπο.
Πρώτα απ’ όλα για την περαιτέρω αύξηση των δεικτών απασχόλησης των γυναικών, η οποία κρίνεται επιβεβλημένη, απαιτούνται μέτρα πολιτικής, με στόχο την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Οι γυναίκες δεν θα πρέπει να υποχρεώνονται να επιλέξουν μεταξύ της ανατροφής των παιδιών τους και της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας.
Η ευελιξία στην απασχόληση με στόχο την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής σταδιοδρομία και οικογένειας δεν συνεπάγεσαι μόνο το σχήμα της μερικής απασχόλησης. Δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις ανά την Ευρώπη που ήδη εφαρμόζουν και άλλες ευέλικτες μορφές απασχόλησης, όπως η τηλεργασία και ατομικοί λογαριασμοί χρόνου εργασίας. Κατά συνέπεια, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης θα πρέπει να εφαρμόζονται μαζικά και προληπτικά από τις επιχειρήσεις ως ένας τρόπος αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και διασφάλισης της απασχολησιμότητάς τους.
Για αυτό και πιστεύουμε πως η αρνητική χροιά που έχει δοθεί στην ευέλικτη απασχόληση είναι άστοχη και αβάσιμη. Ίσα ίσα, η δυνατότητα αξιοποίησης της ευέλικτης απασχόλησης θα πρέπει να προωθηθεί ακόμα περισσότερο από το κράτος, προκειμένου εργαζόμενοι και εργοδότες να ωφεληθούν από τις θετικές της συνέπειες.
Δεύτερο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αναδείξουμε είναι η αναδιοργάνωση της προσβασιμότητας και του ωραρίου των δημόσιων υπηρεσιών, των εμπορικών καταστημάτων και άλλων παρόχων υπηρεσιών, των υπηρεσιών φροντίδας παιδιών, των σχολείων, κλπ.
Μία τέτοιου είδους αναδιοργάνωση θα αποτελούσε την καταλληλότερη κατανόηση και ανταπόκριση σε όλο το φάσμα αναγκών της εργαζόμενης γυναίκας.
Σε ότι αφορά τις διαφορές στις αμοιβές ανδρών και γυναικών στην ΕΕ, σε μεγάλο βαθμό, δεν οφείλονται στη μη καταβολή ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας, όπως αναπαράγεται συνήθως στην κοινή γνώμη μέσα από κάποιες επιφανειακές προσεγγίσεις. Τα αίτια των ανισοτήτων είναι πολύ πιο βαθιά κι εκεί είναι που πρέπει να διαμορφωθούν πεδία δράσης. Διότι παρατηρείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα δύο φύλα να προχωρούν σε ιδιαίτερα αποκλίνουσες επιλογές αναφορικά με την εκπαίδευση, την επαγγελματική σταδιοδρομία και την προσωπική τους ζωή.
Κατά συνέπεια, διαιωνίζονται οι φυλετικοί ρόλοι και, δεδομένης της ελλιπούς κάλυψης των αναγκών για υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, οι γυναίκες επιλέγουν την οικογένεια αντί της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και καταπιάνονται περισσότερο με τις οικιακές εργασίες, απ’ ότι με τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. Συνεπώς μόνο η διασφάλιση ίσων ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες, σε ένα ευρύτερο και συνολικότερο πεδίο, μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην ενίσχυση της μόχλευσης για μείωση των υφιστάμενων διαφορών στις αμοιβές ανδρών και γυναικών.
Κι εδώ πρέπει να τονιστεί πως η ανάδειξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις βαθμίδες της βασικής εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι οι γονείς, η εκπαίδευση και το κοινωνικό περιβάλλον αποτελούν τους κυρίαρχους παράγοντες επιρροής για την επιλογή σταδιοδρομίας ενός ατόμου.
Έζησαν τις προηγούμενες δεκαετίες, γενιές γυναικών, με όνειρο και στόχο μια θέση στο δημόσιο. Σήμερα το όνειρο έχει μετατραπεί σε εφιάλτη και χρειάζεται μια πραγματική επανάσταση νοοτροπίας που θα επιτρέψει στις γυναίκες να απαντήσουν στις προκλήσεις μια ριζικά νέας εποχής.
Το κορίτσι που θα μεγαλώσει και θα πάρει απλά ένα πτυχίο, συνήθως ανθρωπιστικών επιστημών, δεν εξυπηρετεί πλέον ένα βιώσιμο σχέδιο ζωής.
Χρειάζεται ένας βαθύς αναπροσανατολισμός αξιών και πεποιθήσεων που θα αναγνωρίζει, για παράδειγμα, πως η τεχνολογία έχει κυρίαρχο ρόλο πλέον και πως η αξιοποίηση των επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων είναι πρωταρχικής σημασίας. Να, λοιπόν μια βασική πρόκληση. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εξισορρόπηση της συμμετοχής ανδρών και γυναικών σε ακαδημαϊκά προγράμματα, τα οποία εντάσσονται στο ευρύτερο πεδίο των Θετικών Επιστημών, της Τεχνολογίας, της μηχανικής και των Μαθηματικών.
Η άντληση γνώσεων από πεδία αυτά είναι απαραίτητη για τη μετέπειτα επαγγελματική σταδιοδρομία σε αντίστοιχες θέσεις, οι οποίες, μάλιστα, εμφανίζουν αυξημένη ζήτηση και συνεπάγονται υψηλές αμοιβές.
Έχουμε ανάγκη από περισσότερη εφαρμοσμένη φαντασία, γιατί μόνο αυτή μπορεί να ανοίγει καινούργιους δρόμους. Και να κάνω κι ένα λογοπαίγνιο… όλες αυτές οι έννοιες, η τεχνολογία, η επιστήμη, η δημιουργικότητα, η φαντασία, είναι… γένους θηλυκού!
Σε αυτή τη βάση, η γυναικεία επιχειρηματικότητα χρειάζεται αναπροσανατολισμό. Να αφήσουμε πίσω μας την “επιχειρηματικότητα ανάγκης”.
Για τις γυναίκες η επιλογή της αυτοαπασχόλησης και επακόλουθα της επιχειρηματικότητας αποτελεί συνήθως αναγκαστική διέξοδο στις δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας και σπάνια συνειδητή επιλογή για την αξιοποίηση επιχειρηματικών ευκαιριών. Η ανεργία, η μακροχρόνια αποχή από την αγορά εργασίας, η δυσκολία επαγγελματικής ανέλιξης σε ανώτερα ιεραρχικά επίπεδα, οι ανισότητες στις οικονομικές απολαβές, η έλλειψη ευελιξίας στα ωράρια εργασίας και σε υποδομές φύλαξης παιδιών αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες που ωθούν τις γυναίκες στην αυτοαπασχόληση και επιχειρηματική δράση, σημαντικό μέρος της οποίας χαρακτηρίζεται χαμηλών προσδοκιών και αμφιβόλου βιωσιμότητας.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι να κινηθούμε προς μια επιχειρηματικότητα γνώσης, επιχειρηματικότητα καινοτομίας, σε τομείς και κλάδους που μπορούν να συνεισφέρουν καθοριστικά στην οικοδόμηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου, με έμφαση στην υψηλή διαφοροποίηση, στην παραγωγή προστιθέμενων αξιών και στην εξωστρέφεια.
Υπάρχει λοιπόν και μια σαφής αναπτυξιακή διάσταση που πρέπει να προσδώσουμε στις πολιτικές ίσων ευκαιριών. Αν το μεγάλο ζητούμενο για την ελληνική οικονομία είναι η ανταγωνιστικότητα της, αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί εάν δεν μπορεί η γυναίκα να συνεισφέρει με όλο τον πλούτο της προσωπικότητάς της και των δεξιοτήτων της στην ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία.
Μόνον η πλήρης συμμετοχή των γυναικών μπορεί να οδηγήσει στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των ανθρώπινων πόρων και μέσω αυτής να επιτευχθεί η διατήρηση του κοινωνικού ιστού αλλά και η ανταγωνιστική αναζωογόνηση της οικονομίας.
Οι γυναίκες πρέπει να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να τολμήσουν. Διάβαζα πρόσφατα πως η Ελλάδα καταλαμβάνει την 1η θέση (52,5%) μεταξύ όλων των χωρών του Παγκοσμίου Παρατηρητηρίου για την Επιχειρηματικότητα [GEM] ως προς τον φόβο που αποτελεί σημαντικό παράγοντα αποτροπής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Ας κάνουν οι Ελληνίδες τη θετική έκπληξη. Ξεπερνώντας το φόβο και τολμώντας να ανοίξουν τα φτερά τους με συναίσθηση της αξίας τους και των ικανοτήτων τους. Ακόμη κι αν το περιβάλλον είναι γεμάτο αντιξοότητες, μπορούν οι Ελληνίδες να δείξουν πως ξέρουν να αναμετρώνται με τα δύσκολα και να κερδίζουν.
Τίποτα δεν γίνεται τυχαία ή αυτόματα. Μπορεί οι γυναίκες να είμαστε «το άλλο μισό του ουρανού», εντούτοις ο ουρανός δεν βρέχει λύσεις. Οι λύσεις είναι καρπός συμμετοχής και δράσης. Κι αυτό πρέπει να το δούμε όλες και όλοι σαν προσωπικό στοίχημα.
Όπως έλεγε και ο Μαχάτμα Γκάντι «Πρέπει να είσαι η αλλαγή που θες να δεις στον κόσμο».